Do finału konkursu o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2028 zakwalifikowały się dwa czeskie miasta Broumov i Czeskie Budziejowice. Zwycięzcę konkursu poznamy w czerwcu 2023 roku. O tytuł walczyły cztery miasta, Brno i Liberec odpadły z finału.
Tytuł Europejskiej Stolicy Kultury jest zawsze przyznawany na rok przez Unię Europejską jednemu lub większej liczbie miast europejskich, które dzięki temu mają możliwość zaprezentowania Europie swojego życia kulturalnego i rozwoju. Do tej pory dwa czeskie miasta zostały wyróżnione tym tytułem – Praga (w 2000 roku) i Pilzno (w 2015 roku).
Broumov, pierwszy z tegorocznych finalistów, leży tuż przy polskiej granicy, w centrum Kotliny Broumovskiej, zaledwie około 30 km od Wałbrzycha. Życie miasta przez wieki toczyło się wokół klasztoru benedyktynów, który do dziś, wraz z otaczającą przyrodą, grzbietem przygranicznych gór Javoří i skalnym miastem Ściany Broumovskie, jest głównym turystycznym magnesem regionu.
Kompleks klasztorny jest przez cały rok dostępny dla zwiedzających. W rozległych podziemiach znajdziemy mumie pochodzące z krypty kościoła parafialnego św. Prokopa w oddalonym o 70 km od Broumova miasteczku Vamberk. Kolejną tutejszą ciekawostką jest unikatowa replika Całunu Turyńskiego z 1651 roku. Warto zajrzeć także do kościoła klasztornego i zakrystii z cennymi, inkrustowanymi meblami i refektarzem, w którym znajduje się wystawa szat liturgicznych. Znajdziemy tu na przykład szatę zdobioną prawdziwymi granatami czeskimi. W klasztorze utworzono ogromną bibliotekę, której zbiory liczą około siedemdziesiąt tysięcy ksiąg. Godna uwagi jest ekspozycja starych druków, głównie biblii oraz galeria z obrazami Piotra Brandla i Molitora. Nie możemy ominąć kaplicy cmentarnej, będącej najstarszym zachowanym drewnianym obiektem sakralnym w środkowej Europie. Najstarsze malowidła na ścianach kościółka i suficie powstały już w XV wieku, kolejne na początku XVI oraz w pierwszej połowie XVII wieku.
Drugi z finalistów, miasto Czeskie Budziejowice, leży na południu Czech, około 150 km od Pragi. Zostało założone jako miasto królewskie już w połowie XIII wieku. Dzięki korzystnemu położeniu na starym szlaku solnym między Pragą a Linzem, wzdłuż którego w późniejszych latach zbudowano pierwszą w Europie linię kolejową z zaprzęgiem konnym, miasto rozwijało się i nabierało coraz większego znaczenia. Mimo licznych wojen i pożarów, które dotknęły Czeskie Budziejowice w czasach średniowiecza, do dziś zachowało się wiele interesujących zabytków. Znajdziemy tu jeden z najpiękniejszych rynków w Czechach. Ma idealnie kwadratowy kształt, jest otoczony renesansowymi, barokowymi i klasycystycznymi domami mieszczańskimi z podcieniami. Najokazalszą, dominującą budowlą jest barokowy ratusz zbudowany w latach 1727 – 1730 na miejscu dawnego ratusza renesansowego. Fasada budowli jest bogato zdobiona, a na attyce umieszczone są rzeźby przedstawiające cztery cnoty mieszczańskie: mądrość, rozważność, odwagę i sprawiedliwość.
Kolorytu dodaje miastu browar Budziejowicki Budvar, w którym już od 700 lat warzy się piwo według oryginalnej receptury.
Klasztor Benedytkynów w Broumovie. Fot. Ondrej Littera
